Clean Zone ในการออกแบบพื้นที่ใช้งานของโรงพยาบาล
พื้นที่สะอาดที่เชื่อมระหว่าง “ปลอดเชื้อ” กับ “ปนเปื้อน” เพื่อปกป้องผู้ป่วยและบุคลากร
หนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของการออกแบบโรงพยาบาลที่มักถูกมองข้าม แต่มีผลต่อความปลอดภัยของผู้ป่วยอย่างมาก คือ “Clean Zone” หรือ พื้นที่สะอาด
Clean Zone เป็นโซนที่อยู่ระหว่างพื้นที่ปนเปื้อน (Dirty Zone) และพื้นที่ปลอดเชื้อ (Sterile Zone) โดยมีบทบาทหลักในการควบคุมการแพร่กระจายของเชื้อโรค ป้องกันการปนเปื้อนของอุปกรณ์หรือบุคลากรที่เข้าไปในพื้นที่ปลอดเชื้อ
ความหมายและบทบาทของ Clean Zone
Clean Zone คือพื้นที่ที่ควบคุมความสะอาดของอากาศและพื้นผิวอย่างเข้มงวด
เป้าหมายหลักคือการปกป้องผู้ป่วย เครื่องมือ และเจ้าหน้าที่จากการปนเปื้อน โดยทำหน้าที่เป็น “พื้นที่กันชน” ระหว่างโซนที่อาจมีเชื้อโรค กับโซนที่ต้องการความปลอดเชื้อสูงสุด เช่น ห้องผ่าตัด (OR) หรือศูนย์ปลอดเชื้อ (CSSD)
(LAMSYSTEMS, 2023; Cambridge University Press, 2023)
ตัวอย่างพื้นที่ Clean Zone ในโรงพยาบาล
1. CSSD (Central Sterile Supply Department)
Clean Zone ใน CSSD เป็นจุดที่ทำการ คัดแยก ตรวจสอบ และบรรจุเครื่องมือที่ผ่านการล้างแล้ว ก่อนส่งต่อไปยังขั้นตอนการฆ่าเชื้อหรือส่งไปยังหอผู้ป่วย
ขั้นตอนภายใน CSSD จะเป็นแบบ “ไหลทางเดียว” (Unidirectional flow) คือ เครื่องมือสกปรก → ทำความสะอาด → ผ่าน Clean Zone → เข้าสู่ Sterile Zone
(IHEEM, 2023; Getinge, 2023)
2. ห้องผ่าตัด (Operating Suite)
ในห้องผ่าตัด Clean Zone มักอยู่ระหว่างโซนเปลี่ยนชุด/ทางเข้า (Protective Zone) และห้องผ่าตัดปลอดเชื้อ (Aseptic Zone)
พื้นที่เหล่านี้จะมีระบบควบคุมทางเข้า-ออกและระบายอากาศเฉพาะทาง เพื่อป้องกันการปนเปื้อน
(Cambridge University Press, 2023)
3. ICU / DR / CCU
พื้นที่ผู้ป่วยเฉพาะทาง เช่น ห้องผู้ป่วยวิกฤต (ICU), ห้องคลอด (DR), และหอผู้ป่วยโรคหัวใจ (CCU)
มักถูกออกแบบเป็น Clean Zone ที่มีการควบคุมคุณภาพอากาศ จำกัดการเข้า-ออก และมีมาตรการทำความสะอาดเข้มงวด เพื่อปกป้องผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง
(PMC, 2016)
องค์ประกอบสำคัญของ Clean Zone
| องค์ประกอบ | รายละเอียด |
|---|---|
| การไหลทางเดียว | ควบคุมการเคลื่อนที่ของคนและสิ่งของจากโซนสกปรก → โซนสะอาด → โซนปลอดเชื้อ |
| การควบคุมอากาศ | ใช้ความดันอากาศบวก, HEPA filter และระบบติดตามความสะอาดอากาศอย่างสม่ำเสมอ |
| การแยกพื้นที่ทางกายภาพ | มีห้องพักเปลี่ยนชุด, ห้องส่งผ่าน (airlock), และประตูควบคุมการเข้าออกระหว่างโซน |
| การทำความสะอาด | มีระเบียบปฏิบัติในการทำความสะอาดพื้น, รถเข็น, อุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ |
(LAMSYSTEMS, 2023; HKS Inc., 2020; Cambridge University Press, 2023)
สรุป
Clean Zone คือหัวใจสำคัญของ การควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล
ไม่เพียงช่วยให้การดำเนินงานภายในโรงพยาบาลมีประสิทธิภาพ แต่ยังช่วยรักษาความปลอดภัยของผู้ป่วยที่เปราะบางที่สุด และยกระดับมาตรฐานการดูแลให้มีความน่าเชื่อถือในระยะยาว
รายการอ้างอิง (References – APA Style)
Cambridge University Press. (2023). Transfer areas and clean zones in operating suites. Retrieved from https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/E731BFB76C61CB8520170ADF2B8FA75E/S0022172400041838a.pdf/transfer_areas_and_clean_zones_in_operating_suites.pdf
Getinge. (2023). Instrument reprocessing – Clean Zone. Retrieved from https://www.getinge.com/int/products-and-solutions/sterile-reprocessing/cleaning-and-disinfection/
HKS Inc. (2020). The hot zone: Designing hospital units for diseases as infectious as COVID-19. Retrieved from https://www.hksinc.com/our-news/articles/the-hot-zone-designing-hospital-units-for-diseases-as-infectious-as-covid-19/
IHEEM. (2023). Part B – Health facility briefing & design 280 sterile supply unit. Retrieved from https://iheem.healthfacilityguidelines.com/ViewPDF/ViewIndexPDF/iHFG_part_b_sterile_supply
LAMSYSTEMS. (2023). A clean zone. Retrieved from https://www.lamsys.com/clean_zone/
PMC. (2016). Designing hospital for better infection control: An experience. Retrieved from https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4923482/
ใส่ความเห็น
คุณต้องเข้าสู่ระบบ เพื่อจะพิมพ์ความเห็น