การออกแบบแผนกหู คอ จมูก (ENT Department) ในโรงพยาบาล
แผนกหู คอ จมูก (Ear, Nose, and Throat: ENT) เป็นหนึ่งในแผนกเฉพาะทางที่ต้องอาศัยทั้งความแม่นยำทางคลินิก การควบคุมการติดเชื้อ และการออกแบบพื้นที่ที่เอื้อต่อการไหลเวียนของผู้ป่วยอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการรักษาที่เกี่ยวข้องกับการใช้เครื่องมือเฉพาะทางและการดูแลผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงด้านการหายใจ
1. การจัดพื้นที่และการไหลเวียนของผู้ป่วย (Zoning and Patient Flow)
- แยกโซนอย่างชัดเจน ได้แก่ โถงต้อนรับ พื้นที่รอ ห้องตรวจ ห้องหัตถการ พื้นที่วินิจฉัย และพื้นที่สำนักงานเจ้าหน้าที่
- การเคลื่อนไหวของผู้ป่วยควรเป็นแบบทางเดียว (single-directional flow) ลดความแออัด และลดโอกาสการปนเปื้อน (Mivision, 2023; Apex Design Build, 2023)
2. ห้องตรวจและห้องให้คำปรึกษา (Consultation and Exam Rooms)
- ขนาดห้องมาตรฐานประมาณ 14 ตารางเมตร รองรับผู้ป่วย 1 คน ผู้ดูแล 1 คน และบุคลากรทางการแพทย์ 1 คน
- อุปกรณ์ที่จำเป็น ได้แก่
- เก้าอี้ตรวจผู้ป่วยแบบปรับได้
- เครื่องตรวจเฉพาะทาง เช่น otoscope, suction, oxygen outlet
- สถานีล้างมือ ที่ทิ้งเข็มและขยะติดเชื้อ
- ระบบไฟฟ้าและข้อมูลรองรับอุปกรณ์ทางการแพทย์ (Health Facility Guidelines, 2023)
- ใช้วัสดุดูดซับเสียงและม่านกั้นเพื่อความเป็นส่วนตัวของผู้ป่วย
3. พื้นที่หัตถการและการรักษาเฉพาะทาง
- ห้องหัตถการแยกต่างหาก สำหรับการส่องกล้อง การล้างไซนัส หรือหัตถการที่เกิดละอองฝอย (aerosol-generating procedures) ต้องออกแบบให้มีการระบายอากาศที่ดีและอาจใช้แรงดันลบ (negative pressure) (CDC, 2022)
- หากมีบริการผ่าตัด ต้องจัดห้องผ่าตัดและห้องพักฟื้นให้เชื่อมต่ออย่างเหมาะสม
4. การควบคุมการติดเชื้อ (Infection Control)
- ติดตั้งอ่างล้างมือในทุกพื้นที่ที่มีการให้บริการผู้ป่วย
- พื้น ผนัง และเฟอร์นิเจอร์ควรเป็นวัสดุเรียบ ไม่มีรอยต่อ ทำความสะอาดง่าย
- แยกทางเดินของวัสดุปนเปื้อนและสะอาด และควรมีพื้นที่แยกเก็บ PPE และของใช้สิ้นเปลือง (England NHS, 2023; RCHT Cornwall NHS, 2023)
5. ความปลอดภัยและการเข้าถึง (Accessibility and Safety)
- ทางเดินควรกว้างไม่น้อยกว่า 1.2 เมตร พร้อมระบบทางลาดสำหรับผู้ใช้รถเข็น
- มีสัญญาณเตือนฉุกเฉิน (duress alarm) ป้ายแสดงทางเดินชัดเจน และห้องน้ำผู้พิการ
- พื้นที่ที่มีอุปกรณ์เสียงสูง เช่น การดูดเสมหะ ควรมีการเก็บเสียง
6. พื้นที่สนับสนุนเจ้าหน้าที่ (Staff and Support Areas)
- จัดวางจุดทำงานของพยาบาลไว้ตรงกลางเพื่อดูแลได้ครอบคลุม
- พื้นที่เก็บเวชภัณฑ์ เครื่องมือสะอาดและปนเปื้อนแยกชัดเจน
- ห้องประชุมและสำนักงานเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ควรอยู่ในโซนแยกจากผู้ป่วย
ตารางสรุป
| พื้นที่/องค์ประกอบ | ลักษณะเด่นหลัก |
|---|---|
| การจัดผัง | แยกโซนชัดเจน ลดการปนเปื้อน เส้นทางผู้ป่วยเข้า-ออกเป็นเส้นตรง |
| ห้องตรวจ/ให้คำปรึกษา | ขนาด 14 ตร.ม. รองรับอุปกรณ์เฉพาะทาง มีระบบไฟฟ้าและ IT เพียงพอ |
| พื้นที่หัตถการ | ห้องแยก ระบายอากาศดี รองรับการเกิดละอองฝอย |
| ควบคุมการติดเชื้อ | ผนังล้างมือ วัสดุทำความสะอาดง่าย แยกทางเดินวัสดุปนเปื้อน |
| การเข้าถึง/ความปลอดภัย | ไม่มีสิ่งกีดขวาง ทางลาด ห้องน้ำผู้พิการ ป้ายชัดเจน ระบบเตือนฉุกเฉิน |
| พื้นที่เจ้าหน้าที่ | จุดพยาบาลกลาง ห้องเก็บอุปกรณ์ ห้องประชุม |
อ้างอิง (รูปแบบ APA)
Apex Design Build. (2023). Ear, nose & throat care center. Retrieved from https://www.apexdesignbuild.net/our-work/ear-nose-throat-care-center/
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2022). Guide to infection prevention for outpatient settings. Retrieved from https://www.cdc.gov/infection-control/media/pdfs/Outpatient-Guide-508.pdf
England NHS. (2023). Chapter 2: Transmission-based precautions (TBPs). Retrieved from https://www.england.nhs.uk/national-infection-prevention-and-control-manual-nipcm-for-england/chapter-2-transmission-based-precautions-tbps/
Health Facility Guidelines. (2023). Consult Room – ENT/Ophthalmology. Retrieved from https://healthfacilityguidelines.com/StandardComponents/ItemDetails/Consult-Room-ENT-Ophthalmology
RCHT Cornwall NHS. (2023). ENT outpatients department practice standards clinical guideline [PDF]. Retrieved from https://doclibrary-rcht.cornwall.nhs.uk/DocumentsLibrary/RoyalCornwallHospitalsTrust/Clinical/EarNoseAndThroat/ENTOutpatientsDepartmentPracticeStandardsClinicalGuideline.pdf
Simour Design. (2023). Design considerations for ENT clinics. Retrieved from https://simourdesign.com