หลักการออกแบบแผนกจักษุ (Eye Department) ในโรงพยาบาล
แผนกจักษุถือเป็นพื้นที่เฉพาะที่ต้องการการออกแบบที่สอดคล้องกับลักษณะการให้บริการ ตรวจ วินิจฉัย และรักษาโรคที่เกี่ยวกับดวงตา ซึ่งต้องคำนึงถึงทั้งความแม่นยำทางการแพทย์ ความสะดวกสบายของผู้ป่วย และความปลอดภัยในทุกขั้นตอน
1. การจัดผังและการไหลเวียนของผู้ป่วย (Patient Flow and Zoning)
แผนกจักษุที่ดีควรมีการไหลเวียนของผู้ป่วยที่ชัดเจน ตั้งแต่การลงทะเบียน → รอคิว → ตรวจวัดสายตา → วินิจฉัย → ให้คำปรึกษา → รับการรักษา → บริการแว่นตา → ออกจากพื้นที่ (Simour Design, 2023; Mivision, 2023)
พื้นที่แผนกควรแบ่งโซนอย่างชัดเจน เช่น
- โถงต้อนรับ
- ห้องตรวจและวินิจฉัย
- ห้องตรวจพิเศษ เช่น การวัดความดันลูกตา, ถ่ายภาพจอประสาทตา
- ห้องผ่าตัดจักษุ (ถ้ามี)
- พื้นที่บริการแว่นตาและเลนส์
- พื้นที่พักฟื้นหรือสังเกตอาการหลังผ่าตัด
2. ห้องเฉพาะและอุปกรณ์เฉพาะทาง
- ห้องตรวจจักษุ: ขนาดประมาณ 11–15 ตารางเมตร ต้องมีระยะการมองอย่างเหมาะสมและรองรับอุปกรณ์เฉพาะทาง เช่น Slit Lamp, Auto Refractor, และเครื่องถ่ายภาพจอประสาทตา (Simour Design, 2023; AAO, 2017)
- ห้องวินิจฉัยพิเศษ: สำหรับการตรวจ glaucoma, OCT, และการวัดสายตาแบบ 3 มิติ ต้องมีการควบคุมแสงและอุณหภูมิ
- ห้องผ่าตัดตา (Eye OR): หากมีบริการผ่าตัด ควรมีห้องผ่าตัดเฉพาะทาง ห้องเตรียมก่อน-หลังผ่าตัด และระบบฆ่าเชื้อที่ได้มาตรฐาน (Mivision, 2023)
- พื้นที่บริการแว่นตา: จัดวางเป็นโซนจำหน่ายและติดตั้งกรอบแว่นพร้อมพื้นที่จัดเก็บอย่างมีระบบ (BuildXSDC, 2023)
3. การควบคุมแสงและสภาพแวดล้อม
- หลีกเลี่ยงแสงจ้าในพื้นที่รอและห้องตรวจ ใช้ระบบไฟแบบปรับความเข้มได้ (Dimmable)
- เลือกใช้โทนสีที่นุ่มนวลเพื่อไม่กระตุ้นสายตา เช่น สีฟ้าอ่อน เทาอ่อน หรือเขียวพาสเทล
- หากเป็นไปได้ ควรเปิดรับแสงธรรมชาติและจัดพื้นที่สีเขียวเพื่อสร้างความผ่อนคลาย (Optometric Architects, 2023)
4. การควบคุมการติดเชื้อและความปลอดภัย
- แยกทางเดินสะอาดและปนเปื้อน โดยเฉพาะพื้นที่ผ่าตัด
- พื้น ผนัง และเฟอร์นิเจอร์ควรใช้วัสดุผิวเรียบ ไม่มีรอยต่อ ทำความสะอาดง่าย
- จัดให้มีอ่างล้างมือและเจลแอลกอฮอล์ในจุดสำคัญ (Mivision, 2023)
5. ความสะดวกในการเข้าถึง (Accessibility)
- ทางเดินกว้างอย่างน้อย 1.2 เมตร
- มีลิฟต์/ทางลาดสำหรับผู้สูงอายุและผู้พิการ
- ห้องน้ำผู้พิการและป้ายสัญลักษณ์ที่ชัดเจน อ่านง่าย
- ใช้สัญลักษณ์หรือแถบพื้นผิวแบบสัมผัสสำหรับผู้มีสายตาเลือนราง (BuildXSDC, 2023)
6. ความยืดหยุ่นของพื้นที่
- ออกแบบห้องแบบโมดูลาร์ รองรับอุปกรณ์ใหม่ในอนาคต
- วางระบบสายไฟ/ท่อในผนังหรือฝ้าเพดานเพื่อรองรับการปรับเปลี่ยน (Simour Design, 2023)
ตารางสรุป
| พื้นที่/องค์ประกอบ | ลักษณะเด่น |
|---|---|
| ผังการให้บริการ | ลำดับชัดเจน ตั้งแต่ลงทะเบียน → ตรวจ → รักษา → ออก |
| ห้องตรวจจักษุ | ขนาด 11–15 ตร.ม., รองรับอุปกรณ์, เป็นส่วนตัว |
| ห้องวินิจฉัยพิเศษ | OCT, glaucoma, Imaging ห้องแสงน้อย |
| ห้องผ่าตัด (ถ้ามี) | มาตรฐาน OR, ระบบฆ่าเชื้อ, ห้องเตรียมก่อน/หลังผ่าตัด |
| บริการแว่นตา | พื้นที่แสดงและปรับแว่น พร้อมคลังจัดเก็บเลนส์ |
| แสงและบรรยากาศ | แสงปรับได้, โทนสีอ่อน, บรรยากาศผ่อนคลาย |
| การควบคุมการติดเชื้อ | ผิวเรียบ, ล้างมือสะดวก, ระบบแยกทางเดิน |
| การเข้าถึง | ไม่มีขั้นบันได, ทางลาด, ห้องน้ำผู้พิการ, ป้ายทางเดิน |
| ความยืดหยุ่น | โมดูลาร์, ระบบพร้อมปรับเปลี่ยนสำหรับอนาคต |
อ้างอิง (APA Style)
Simour Design. (2023). Design considerations for ophthalmology clinics. Retrieved from https://simourdesign.com/design-considerations-ophthalmology-clinics/
Mivision. (2023). Designing a private ophthalmology day surgery. Retrieved from https://mivision.com.au/2023/10/designing-a-private-ophthalmology-day-surgery/
BuildXSDC. (2023). Building an eye hospital: A comprehensive guide for aspiring healthcare planners. Retrieved from https://www.builtxsdc.com/blog/building-an-eye-hospital-a-comprehensive-guide-for-aspiring-healtcare-planners
Optometric Architects. (2023). Introducing modern design ophthalmology. Retrieved from https://www.optometricarchitects.com/blog/post/introducing-modern-design-ophthalmology
American Academy of Ophthalmology. (2017). The successful ophthalmic ASC: Designing and building. Retrieved from https://www.aao.org/assets/c251bb20-f6a7-4e8a-b0e3-0187acce1478/636065121840470000/the-successful-ophthalmic-asc-designing-and-building-pdf
ใส่ความเห็น
คุณต้องเข้าสู่ระบบ เพื่อจะพิมพ์ความเห็น