เมื่อภัยไซเบอร์ไม่ได้เจาะระบบ — แต่เจาะ “คน”
Social Engineering คืออะไร?
Social Engineering หรือ “วิศวกรรมทางสังคม” ในทางไซเบอร์ คือ
การหลอกล่อผู้ใช้ให้เปิดเผยข้อมูล ลิงก์ หรือเข้าระบบ โดยที่ไม่ได้ใช้เทคนิคแฮกใด ๆ แต่ใช้ “ความเข้าใจมนุษย์” เป็นเครื่องมือ
สรุปสั้น ๆ:
ไม่ได้แฮกระบบ → แต่แฮก “พฤติกรรมของคุณ”
ตัวอย่างเทคนิค Social Engineering ที่พบบ่อย
| เทคนิค | วิธีการ | ตัวอย่าง |
|---|---|---|
| Phishing | ส่งอีเมล/ข้อความปลอม | “บัญชีคุณจะถูกล็อก คลิกลิงก์นี้เพื่อยืนยัน” |
| Spear Phishing | ฟิชชิงแบบเจาะจงเป้าหมาย | ส่งอีเมลถึง CEO โดยแอบอ้างว่าเป็นเลขา |
| Vishing (Voice Phishing) | หลอกทางโทรศัพท์ | “นี่คือเจ้าหน้าที่ธนาคาร ขอรหัส OTP ของคุณ” |
| Smishing (SMS Phishing) | หลอกผ่านข้อความ SMS | “คุณได้รับพัสดุ คลิกตรวจสอบ: http://…” |
| Baiting | ล่อลวงด้วยของฟรี | USB flash drive แถมที่มีไวรัส / ไฟล์โหลดฟรี |
| Pretexting | สร้างเรื่องหลอกให้ยอมให้ข้อมูล | “เราต้องการยืนยันตัวตนเพื่อรีเซ็ตรหัสของคุณ” |
| Tailgating | เดินตามพนักงานเข้าอาคารโดยไม่มีบัตรผ่าน | เกิดจริงในองค์กรจำนวนมาก |
ทำไม Social Engineering ถึงอันตราย?
- เพราะคนคือจุดอ่อนของระบบความปลอดภัย
- ซอฟต์แวร์มี firewall, password, encryption
- แต่ “มนุษย์” พร้อมให้รหัสกับคนที่พูดดี หรือดูเหมือนเป็นเจ้าหน้าที่
- เหยื่อไม่รู้ตัวว่ากำลังถูกหลอก — จนสายเกินไป
ตัวอย่างกรณีจริง
กรณี 1: อีเมลจาก HR
พนักงานได้รับอีเมลจาก “ฝ่ายบุคคล” แจ้งให้กรอกข้อมูลประกันสังคมเพื่อปรับสิทธิ์
ลิงก์เป็นหน้าเว็บปลอม → กรอกข้อมูลส่วนตัวหมด
ผล: ข้อมูลบัตรประชาชน / ที่อยู่ / เบอร์โทร / รหัสผ่านรั่ว
กรณี 2: โทรหลอกจากธนาคาร
มีคนโทรมาบอกว่า “บัญชีคุณถูกแฮก ต้องรีเซ็ตด่วน”
ขอ OTP ที่ส่งมา → แท้จริงคือ OTP ถอนเงิน
ผล: เงินหายภายใน 5 นาที
วิธีป้องกันตัวจาก Social Engineering
| เทคนิค | อธิบาย |
|---|---|
| อย่ารีบตอบสนองทันที | คำขู่ว่า “จะถูกล็อกภายใน 24 ชม.” มักเป็นหลอกลวง |
| เช็กลิงก์ก่อนคลิก | วางเมาส์ดู URL → ถ้าไม่ใช่เว็บจริง อย่าคลิก |
| อย่าให้ OTP กับใครเด็ดขาด | ไม่มีใครควรขอ OTP คุณ แม้เป็น “เจ้าหน้าที่” |
| ตั้งรหัสผ่านที่ไม่ซ้ำกัน | ถ้ารหัสรั่ว 1 เว็บ จะไม่กระทบทั้งระบบ |
| เปิด 2FA ทุกระบบสำคัญ | แม้รหัสหลุด ยังต้องมีการยืนยันอีกชั้น |
| อย่าเสียบ USB ที่ไม่รู้ที่มา | Flash Drive แจกฟรี อาจเป็นกับดัก |
| แจ้งเตือนเพื่อนร่วมงาน/คนในบ้าน | ทุกคนควรรู้ทันภัยนี้ ไม่ใช่แค่ฝ่าย IT |
| ฝึกอบรมทีมงานเป็นระยะ | โดยเฉพาะองค์กรและผู้ใช้ที่ดูแลระบบ |
เทคนิคเสริม: วิธีตรวจจับอีเมล/ข้อความหลอก
| สัญญาณเตือน | สังเกตอย่างไร |
|---|---|
| ชื่อผู้ส่งไม่ตรงกับโดเมน | อีเมลจากธนาคาร แต่ใช้ @gmail.com |
| ใช้ภาษากดดัน รีบเร่ง | “ยืนยันภายใน 3 ชม.” / “บัญชีคุณจะถูกระงับ” |
| ลิงก์ปลอม | ชื่อดูคล้ายของจริง เช่น gooogle-login.com |
| ไม่มีชื่อผู้รับ | เรียก “ลูกค้าทุกท่าน” / “คุณผู้ใช้” |
| แนบไฟล์แปลกๆ | .zip, .docm, .exe = อันตรายสูง |
สรุป
| หัวข้อ | สาระสำคัญ |
|---|---|
| Social Engineering คือ | การแฮกมนุษย์ ไม่ใช่แฮกระบบ |
| ใช้วิธี | หลอก, สร้างเรื่อง, ลวงให้ยอม |
| พบได้ใน | อีเมล, โทรศัพท์, SMS, ไฟล์, USB |
| ป้องกันได้โดย | สติ, ตรวจสอบ, ไม่รีบ, ไม่เชื่อทันที |
| องค์กรควร | ฝึกอบรมพนักงาน และจำลองสถานการณ์เป็นประจำ |