🕰️ระบบเวลาของจีน (ยาม)

เวลาจีนโบราณ: ภูมิปัญญาแห่งจังหวะเวลา 🏮

ในวัฒนธรรมจีนโบราณ การนับเวลาไม่เพียงแต่เป็นเรื่องของตัวเลข แต่ยังสะท้อนปรัชญา ชีวิตประจำวัน และความสัมพันธ์กับธรรมชาติ การเข้าใจระบบเวลาแบบจีนจึงช่วยให้เราเข้าถึงมิติของวัฒนธรรมตะวันออกได้ลึกซึ้งขึ้น โดยเฉพาะ “ยาม”, “เค่อ”, “หนึ่งก้านธูป” และ “หนึ่งถ้วยชา” ที่เป็นหน่วยวัดเวลาอันมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

🕐 ยาม 12 นักษัตร (時辰, Shí Chén)

เวลาหนึ่งวันในระบบจีนโบราณแบ่งออกเป็น 12 ยาม โดยแต่ละยามกินเวลายาว 2 ชั่วโมง และสอดคล้องกับสัตว์ประจำราศีทั้ง 12 ในจักรราศีจีน

ยาม	ชื่อจีน	เวลา	นักษัตร
ยามจื่อ	子時	23:00–01:00	หนู
ยามโฉ่ว	丑時	01:00–03:00	วัว
ยามอิ๋น	寅時	03:00–05:00	เสือ
ยามเหม่า	卯時	05:00–07:00	กระต่าย
ยามเฉิน	辰時	07:00–09:00	มังกร
ยามซื่อ	巳時	09:00–11:00	งู
ยามอู่	午時	11:00–13:00	ม้า
ยามเว่ย	未時	13:00–15:00	แพะ
ยามเซิน	申時	15:00–17:00	ลิง
ยามโหย่ว	酉時	17:00–19:00	ไก่
ยามซวี	戌時	19:00–21:00	หมา
ยามไห่	亥時	21:00–23:00	หมู

📌 หมายเหตุ: เวลานี้ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น การเลือกฤกษ์มงคล, การแพทย์แผนจีน (เวลาทำงานของอวัยวะ), การบูชาเทพเจ้า เป็นต้น

⏱️ เค่อ (刻, Kè): หน่วยเวลา 15 นาที

ใน 1 วัน มี 96 เค่อ (刻) เพราะ 1 เค่อ = 15 นาที โดยแบ่งมาจากระบบการใช้ “นาฬิกาน้ำ” หรือ “นาฬิกาแดด” ซึ่งแสดงเวลาเป็นจังหวะ

1 ชั่วโมง = 4 เค่อ
1 ยาม (2 ชั่วโมง) = 8 เค่อ

🕯️ 一炷香 (ยี่จู้เซียง): หนึ่งก้านธูป

“หนึ่งก้านธูป” หมายถึงระยะเวลาที่ธูป 1 ก้านเผาหมด ซึ่งโดยทั่วไปประมาณ 30–60 นาที แล้วแต่ความยาวและวัสดุของธูป

ใช้ในการ:

ทำสมาธิหรือสวดมนต์
บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์
วัดระยะเวลาในพิธีกรรม

🕉️ เป็นการผสมผสานระหว่างเวลาและจิตวิญญาณอย่างลึกซึ้ง

🍵 一盏茶 (ยี่จ่านฉา): หนึ่งถ้วยชา

“หนึ่งถ้วยชา” หมายถึงเวลาที่ใช้ดื่มชาหนึ่งถ้วย — โดยทั่วไปคือ 10–15 นาที เป็นหน่วยเวลาที่สะท้อน จังหวะชีวิตอันสงบ งดงาม และสมถะ

พบในการใช้งาน:

ช่วงเวลาพักผ่อนสั้น
พูดคุยหรือพบปะสหาย
ใช้เปรียบเปรยถึง “ช่วงเวลาอันสั้นและมีคุณค่า”

🧭 เวลาจีน: มากกว่าการบอกเวลา

การใช้เวลาในระบบจีนโบราณเป็น “การรู้จังหวะของชีวิต” ทั้งการกิน การนอน การทำพิธีกรรม หรือแม้แต่การแพทย์จีนล้วนยึดโยงกับยามต่าง ๆ

🌿 ชีวิตที่สอดคล้องกับยาม คือชีวิตที่กลมกลืนกับธรรมชาติ

📌 บทส่งท้าย

ไม่ว่าจะเป็นยามจื่อ หรือเพียงหนึ่งถ้วยชา เวลาจีนโบราณชวนให้เราทบทวนว่า “เวลา” คือความหมายในแต่ละลมหายใจ การเรียนรู้วิธีจับเวลาของชาวจีนยุคโบราณคือการเรียนรู้ที่จะอยู่กับจังหวะของโลกและใจตนเอง