รถเข็นและเปลพยาบาล (Wheelchair & Stretcher)

การออกแบบพื้นที่สำหรับรถเข็นและเปลพยาบาลในโรงพยาบาล: ความปลอดภัย คล่องตัว และเคารพศักดิ์ศรีผู้ป่วย

ในบริบทของโรงพยาบาล พื้นที่สำหรับการใช้งานรถเข็นและเปลพยาบาล (Wheelchair & Stretcher) คือ “จุดเชื่อมโยง” สำคัญระหว่างผู้ป่วยกับระบบบริการสุขภาพ การออกแบบที่ดีจึงต้องคำนึงถึงความปลอดภัย ความสะดวก และความเป็นมนุษย์


หลักการออกแบบสำคัญ (Key Design Principles)

1. พื้นที่และการเข้าถึง (Space and Accessibility)

  • ทางเดินและประตู ต้องมีความกว้างอย่างน้อย 1.2 เมตร เพื่อให้สามารถเข็นรถเข็นหรือเปลพยาบาลผ่านได้โดยไม่ติดขัด โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีผู้ป่วยขนาดใหญ่หรืออุปกรณ์เสริม
  • จุดรอและพื้นที่เปลี่ยนถ่าย ควรมีพื้นที่สำหรับจอดและเคลื่อนย้ายผู้ป่วยได้อย่างปลอดภัย เช่น บริเวณหน้าห้องตรวจ ห้องผ่าตัด หรือใกล้ลิฟต์

(Connect Biomedical, n.d.; Nilkamal Edge, n.d.)

2. ความปลอดภัยและการยศาสตร์ (Safety and Ergonomics)

  • ใช้วัสดุปูพื้นที่กันลื่น ทำความสะอาดง่าย และออกแบบให้ไม่มีธรณีประตูหรือต่างระดับที่เป็นอุปสรรค
  • ติดตั้งราวจับ ป้ายบอกทางที่ชัดเจน และแสงสว่างเพียงพอในทุกจุดที่มีการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย

(Connect Biomedical, n.d.)

3. พื้นที่เฉพาะสำหรับใช้งาน (Dedicated Zones)

  • จัดสรรพื้นที่จอดเปล/รถเข็นอย่างเป็นสัดส่วน โดยเฉพาะบริเวณที่มีการใช้งานบ่อย เช่น หน้าห้องฉุกเฉิน ห้องเอ็กซเรย์ และห้องผ่าตัด
  • ในพื้นที่การจราจรหนาแน่นควรมี “ซอกหลบ” หรือ “โซนพักรอ” เพื่อลดการกีดขวางทางเดิน

(Nilkamal Edge, n.d.)

4. การบูรณาการอุปกรณ์ (Equipment Integration)

  • เลือกใช้อุปกรณ์ที่ปรับระดับได้ มีเบรก มีราวกันตก และมีความสูงที่เหมาะสมกับทั้งผู้ป่วยและเจ้าหน้าที่
  • พิจารณาใช้ “รถเข็นเปลรวม” หรือ Convertible Wheelchair-Stretcher เพื่อประหยัดพื้นที่ ลดขั้นตอนการย้ายตัวผู้ป่วย และลดภาระเจ้าหน้าที่

(IJERT, 2020; IARJSET, 2017)

5. ความสะดวกและศักดิ์ศรีของผู้ป่วย (Patient Comfort and Dignity)

  • ใช้เบาะนุ่ม ปรับเอนได้ และมีฉากกั้นเพื่อความเป็นส่วนตัวในระหว่างการเคลื่อนย้าย
  • จัดพื้นที่ใกล้ห้องน้ำและจุดให้บริการ เช่น น้ำดื่ม หรือบริเวณพักคอย

(Nilkamal Edge, n.d.)


นวัตกรรมที่น่าสนใจ: รถเข็นแปลงเปล (Convertible Wheelchair-Stretcher)

การออกแบบอุปกรณ์ให้สามารถปรับจาก “รถเข็น” เป็น “เปลพยาบาล” ได้ภายในเครื่องเดียว เป็นแนวทางใหม่ที่ช่วยประหยัดพื้นที่ ลดการเคลื่อนย้าย และเพิ่มความสะดวกให้แก่ผู้ป่วยและเจ้าหน้าที่อย่างมาก

(IJERT, 2020; IJRASET, n.d.)


สรุปตารางองค์ประกอบสำคัญในการออกแบบพื้นที่รถเข็นและเปล

องค์ประกอบรายละเอียดหลัก
พื้นที่ใช้สอยทางเดิน ≥1.2 ม., จุดรอ, จุดจอดใกล้ลิฟต์และห้องสำคัญ
ความปลอดภัยพื้นกันลื่น, ราวจับ, แสงสว่างเพียงพอ, ป้ายชัดเจน
การเข้าถึงไม่มีระดับต่าง, ประตูเปิดกว้าง, ใกล้จุดบริการ
ความสะดวกของผู้ป่วยเบาะนุ่ม, มีม่านกันสายตา, อยู่ใกล้ห้องน้ำและพื้นที่พักคอย
นวัตกรรมรถเข็นแปลงเปล (Convertible Mechanism), ลดการเคลื่อนย้ายซ้ำซ้อน

อ้างอิง (References – APA Style)

Connect Biomedical. (n.d.). Everything you need to know about hospital stretchers. Retrieved from https://www.connectbiomedical.com/everything-you-need-to-know-about-hospital-stretchers/

IJERT. (2020). Design and fabrication of wheelchair cum stretcher. International Journal of Engineering Research & Technology. Retrieved from https://www.ijert.org/design-and-fabrication-of-wheelchair-cum-stretcher

IJRASET. (n.d.). Design and development of wheelchair cum stretcher mechanism. International Journal for Research in Applied Science and Engineering Technology. Retrieved from https://www.ijraset.com/research-paper/design-and-development-of-wheelchair-cum-stretcher-mechanism

IARJSET. (2017). Design of wheelchair cum stretcher. International Advanced Research Journal in Science, Engineering and Technology. Retrieved from https://iarjset.com/upload/2017/october-17/IARJSET%2018.pdf

Nilkamal Edge. (n.d.). Stretchers and wheelchairs for optimal patient care. Retrieved from https://www.nilkamaledge.com/blogs/inspirations/navigating-the-hospital-mobility-challenge-stretchers-and-wheelchairs-for-optimal-patient-care