ระบบแรงดันบวกและแรงดันลบในโรงพยาบาล

การออกแบบระบบแรงดันบวกและแรงดันลบในโรงพยาบาล

การควบคุมการไหลเวียนของอากาศผ่านระบบแรงดันบวก (Positive Pressure) และแรงดันลบ (Negative Pressure) เป็นหัวใจสำคัญของการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคภายในโรงพยาบาล โดยทั้งสองระบบมีเป้าหมายและการใช้งานที่แตกต่างกันตามลักษณะของห้องและความต้องการในการควบคุมการติดเชื้อ

1. ระบบแรงดันบวก (Positive Pressure Room)

วัตถุประสงค์:
ปกป้องผู้ป่วยจากเชื้อโรคในอากาศภายนอก โดยการทำให้อากาศภายในห้องดันออกสู่ภายนอก ไม่ให้เชื้อภายนอกปะปนเข้ามา

ลักษณะการทำงาน:
ความดันอากาศภายในห้องสูงกว่าบริเวณโดยรอบ ทำให้อากาศไหลออกเสมอ (TSI, 2023)

พื้นที่ใช้งานทั่วไป:

ห้องผ่าตัด
ห้องปลูกถ่ายอวัยวะ
ห้อง ICU หรือ NICU
ห้องจ่ายอุปกรณ์ปลอดเชื้อ (clean supply)

องค์ประกอบการออกแบบ:

ระบบปรับอากาศจ่ายอากาศเข้าให้มากกว่าที่ระบายออก
มีการกรอง HEPA ก่อนจ่ายอากาศเข้าสู่ห้อง
ติดตั้งระบบตรวจวัดแรงดันอัตโนมัติพร้อมสัญญาณเตือน
อาจมี anteroom หรือห้องกันความดันก่อนเข้าห้องหลักเพื่อรักษาความดันคงที่

2. ระบบแรงดันลบ (Negative Pressure Room)

วัตถุประสงค์:
จำกัดการแพร่กระจายของเชื้อโรคจากผู้ป่วย โดยป้องกันไม่ให้อากาศปนเปื้อนหลุดออกจากห้องไปยังพื้นที่อื่น

ลักษณะการทำงาน:
ความดันภายในห้องต่ำกว่าบริเวณโดยรอบ ทำให้อากาศภายนอกไหลเข้าสู่ห้อง (Air Innovations, 2023)

พื้นที่ใช้งานทั่วไป:

ห้องแยกผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ (TB, COVID-19)
ห้องปฏิบัติการด้านจุลชีววิทยา
ห้อง utility หรือห้องของเสียติดเชื้อ

องค์ประกอบการออกแบบ:

ระบายอากาศออกจากห้องให้มากกว่าที่จ่ายเข้า
อากาศที่ระบายต้องผ่านการกรอง HEPA และปล่อยออกภายนอกอาคาร
ต้องมีการเปลี่ยนอากาศไม่น้อยกว่า 12 ครั้งต่อชั่วโมง (ACH)
ความต่างของแรงดันต้องไม่น้อยกว่า 0.01 นิ้วน้ำ (Setra, 2023)
มี anteroom พร้อมประตูล็อคสลับ (interlock) เพื่อรักษาความดัน

3. ข้อควรพิจารณาสำคัญ

Monitoring: ติดตั้งเครื่องวัดแรงดันอัตโนมัติพร้อมสัญญาณเตือนทั้งแบบเสียงและแสง
Maintenance: ระบบกรองอากาศและท่อระบายควรได้รับการตรวจสอบและบำรุงรักษาเป็นประจำ
Surge Planning: ควรเตรียมแผนขยายห้องแรงดันลบชั่วคราวกรณีเกิดภาวะโรคระบาด

ตารางเปรียบเทียบ

ประเภทห้อง	วัตถุประสงค์	ทิศทางการไหลของอากาศ	ตัวอย่างพื้นที่ใช้งาน
แรงดันบวก (Positive)	ป้องกันเชื้อจากภายนอกเข้าสู่ห้อง	อากาศไหลออก	OR, ICU, ห้อง Clean Supply
แรงดันลบ (Negative)	กักเชื้อโรคภายในห้อง	อากาศไหลเข้า	ห้องแยกผู้ป่วย, ห้อง TB, แล็บ

สรุป:

การเลือกใช้ระบบแรงดันบวกหรือลบในโรงพยาบาลขึ้นอยู่กับเป้าหมายของห้องนั้น ๆ ระบบแรงดันบวกใช้ปกป้องผู้ป่วยจากการติดเชื้อภายนอก ในขณะที่ระบบแรงดันลบใช้เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อจากผู้ป่วยไปยังผู้อื่น โดยทั้งสองระบบต้องมีการออกแบบ HVAC พิเศษ ระบบกรองอากาศ และการตรวจสอบแรงดันอย่างต่อเนื่องเพื่อความปลอดภัยสูงสุด

อ้างอิง (รูปแบบ APA):

Air Innovations. (2023). Negative and positive pressure rooms 101. Retrieved from https://airinnovations.com/blog/negative-positive-pressure-rooms-hospital-infection-control/
TSI. (2023). The critical role of positive and negative room pressures in preventing airborne infections. Retrieved from https://www.tsi.com
Setra. (2023). Positive and negative pressurization in hospital spaces. Retrieved from https://www.setra.com/blog/positive-and-negative-pressurization-in-hospital-spaces
Skydec Engineers. (2023). Positive and negative pressure environment in operation theatre. Retrieved from https://skydecengineers.com
NZIHE. (2023). In a nutshell: Positive and negative pressure isolation rooms. Retrieved from https://nzihe.org.nz
PMC. (2020). Implementing a negative-pressure isolation ward for a surge in COVID-19 cases. Retrieved from https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7115276/
Health Facility Guidelines. (2023). Part D – Isolation Rooms. Retrieved from https://healthfacilityguidelines.com